واکسن پرونار چیست و در چه مواردی استفاده می شود؟

واکسن پرونار یا پنوموکوک، جهت جلوگیری از عفونت ناشی از باکتری پنوموکوک استفاده می شود، بیماری پنوموکوک (pneumococcal)، یک عفونت جدی ایجاد شده توسط این باکتری ها است، می‌دانید که بیماری‌های ناشی از باکتری‌های پنیوموکوک می‌توانند به مشکلات جدی مانند ذات‌الریه، مننژیت و عفونت‌های خون منجر شوند؟ واکسن پرونار به عنوان یک راه‌حل مؤثر در پیشگیری از این بیماری‌ها شناخته می‌شود. اما چگونه این واکسن می‌تواند از شما در برابر این تهدیدات محافظت کند؟ زمان بندی واکسیناسیون در استفاده از این واکسن بسیار مهم است تا تاثیرگذاری آن زیاد باشد، دستورالعمل های بهترین متخصص اطفال را در این زمینه دنبال نمایید و آن را به درستی انجام دهید.

واکسن پرونار چیست؟

واکسن پرونار، بر علیه باکتری پنوموکوک است که باعث ایجاد عفونت در گلو، سینوس، گوش داخلی، سیستم تنفسی تحتانی و سیستم عصبی می شود و در حال حاضر این نوع عفونتها نسبت به دهه های گذشته کمتر شیوع دارد و درمانهای آنتی بیوتیکی قوی تا حد زیادی از بروز عوارض و آسیب های ناشی از عفونت جلوگیری می کند، اما عفونت ریه یا پنومونی و عفونت مغز یا مننژیت ناشی از این باکتری، علی رغم نادر بودن، می تواند به آسیب های جدی و حتی در مواردی به مرگ کودکان مستعد منجر شود، بنابراین مدتی طولانی است که این واکسن در بسیاری از کشورها، جزو واکسیناسیون اجباری قرار گرفته است.

ایران نیز از ابتدای سال ۱۴۰۳ وزارت بهداشت واکسیناسیون سراسری این بیماری را برای تمام کودکان ایرانی آغاز کرده است.

تزریق واکسن پرونار به چه افرادی توصیه می شود؟

توصیه به مصرف این واکسن در سن زیر ۱۹ سال و بالای ۶۵ سال به صورت جدی مطرح است، و بین سن ۱۹ تا ۶۵ سال، در صورت وجود برخی بیماریهای زمینه ای مثل از دست دادن طحال، HIV ، نارسایی مزمن کلیه، مبتلایان به انواع سرطان، بیماران تحت شیمی درمانی و رادیو تراپی، بیماران دارای نقص سیستم ایمنی و … ، تزریق این واکسن توصیه می شود.

در ایران سه نوع از این واکسن وجود دارد که با اعدادی معرفی می شود که این اعداد نشان گر تعداد سوش های باکتری است که واکسن آن ها را پوشش می دهد.
۱- واکسن کونژوگه ۱۰ ظرفیتی یا synflorix
۲- یک واکسن کونژوگه ۱۰ ظرفیتی پنوموسیل (ایران)
۳- واکسن پنوموکوک پلی ساکاریدی ۲۳ ظرفیتی یا Pneumovax

اقدامات مهم قبل از تزریق واکسن پرونار

قبل از تزریق واکسن پرونار، برای اطمینان حاصل نمودن از اینکه این واکسن برای کودک شما بی خطر است، چنانچه کودک شما هر یک از موارد ذیل را داشت، حتما به پزشک اطلاع دهید:
• چنانچه کودک شما بیماری خاصی دارد یا داروی خاصی مصرف می کند.
• سابقه اختلال لخته شدن خون یا خونریزی
• چنانچه کودک شما از داروهای رقیق کننده خون مانند آسپرین و وارفارین استفاده می کند.
• اگر کودک شما به دلیل مصرف داروهای خاص، دریافت داروهای ضد سرطان، پیوند مغز استخوان یا هر بیماری، سیستم ایمنی ضعیفی دارد.
• درصورتی که کودک مبتلا به سرماخوردگی خفیف باشد، می تواند واکسن را دریافت نماید، اما در صورت ابتلا به فرم شدیدتر بیماری همراه با تب بالای 38 درجه سانتیگراد یا هر نوع عفونت، منتظر بمانید تا حال عمومی کودک قبل از تزریق این واکسن بهتر شود.
• در صورتی که فررند شما آلرژی به ماده موثره یا سایر ترکیبات واکسن یا هر واکس دیگری حاوی توکسوئید داشته باشد، از تزریق واکسن پرونار اجتناب نمایید.

تزریق واکسن پرونار چگونه انجام می شود؟

واکسن پرونار، معمولا به یکی از عضلات که در ران یا بازو است، تزریق می شود. پزشک، تعداد صحیح تزریقات مورد نیاز و فواصل بین آن ها را تعیین خواهد کرد، اولین تزریق، زمانی که کودک 2 ماهه است انجام شده، سپس نوبت های تقویت کننده و یادآور واکسن در 4 ماه، 6 ماه و 12 تا 15 ماهگی تزریق می شود.

چنانچه کودک تا سن بزرگتر از شش ماهگی این واکسن را دریافت نکرده باشد، اولین دوز را می توان در سنین بین هفت تا نه ماهگی تزریق کرد و چنانچه کودک در تزریق اولیه، کمتر از یک سال سن داشته باشد، به او دو دوز یادآور و افزایش دهنده تزریق می شود اما در صورتی که کودک در تزریق اولیه، در سن 12 تا 23 ماهگی باشد، باید یک دوز یادآور را دریافت کند. یک کودک دو ساله و یا با سن بیشتر، در زمان اولین تزریق ممکن است تنها به یک تزریق بدون دوز تقویت کننده نیاز داشته باشد.

دوز مورد نیاز تزریق واکسن پرونار در سنین مختلف

طبق توصیه CDC ( مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریهای امریکا ) برای کودکان، باید در ماه های دو، چهار، شش و ۱۲-۱۵ ماهگی، چهار دوز از واکسن پرونار تزریق شود، اما اگر کودکی تا ۷ ماهگی این واکسن را دریافت نکرده باشد، سه نوبت کافی است، که دو نوبت اول با فاصله یکماه و نوبت سوم بین ۱۲ تا ۱۵ ماهگی تزریق می شود.

در کودکان بین ۱۲ تا ۲۴ ماهه دو تزریق با فاصله حداقل دو ماه کافی است و در کودکان بالای ۲ سال تزریق یک دوز کافی است، اگر چه برخی توصیه می کنند دومین دوز با فاصله دو ماه تزریق شود اما در افراد بالای ۶۵ سال، تزریق یک دوز  prevenar 13  و سپس یکسال بعد، pneumovax 23 توصیه می شود. نکته قابل توجه این است که، این واکسن می بایست با نسخه همکاران پزشک و بعد از بررسی شرایط عمومی فرد تهیه و تزریق شود.

عوارض جانبی واکسن پرونار

این واکسن ممکن است در کنار فوایدی که دارد، عوارض ناخواسته ای نیز ایجاد نماید، اگر چه ممکن است تمام این عوارض جانبی رخ ندهد، اما در صورت بروز آن ها ممکن است نیاز به مراقبت های پزشکی باشد. در صورت بروز هر یک از این عوارض جانبی، فورا بهترین دکتر اطفال را مطلع نمایید.

از عوارض جانبی واکسن پرونار می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

• خارش پوستی خفیف
• درد قفسه سینه
• غش
• تنفش دشوار
• کج خلقی
• تب 39 درجه یا کمتر
• مشکل در بلع
• بی خوابی، بی قراری و خوب آلودگی
• تشنج
• تورم گلو، صورت و زبان

قیمت واکسن پرونار

جهت تهیه و تزریق واکسن پرونار، نیاز به نسخه پزشک است و بیمه هزینه این واکسن را تحت پوشش قرار نمی دهد، بنابراین باید تمام هزینه های آن را خودتان بپزدازید. برای اطلاع از هزینه واکسن پرونار با پزشک خود مشورت نمایید، زیرا با توجه به نوسانات قیمت نمی توان مبلغ دقیق آن را برآورد کرد.

تزریق واکسن پرونار برای چه افرادی مناسب نیست؟

قبل از دریافت واکسن پرونار، توجه به برخی نکات احتیاطی ضروری است، این واکسن معمولا برای افراد سالم بی‌خطر است، اما در موارد زیر باید احتیاط کنید:

• اگر به هر یک از اجزای واکسن مانند پروتئین‌های موجود در آن حساسیت دارید، باید از تزریق آن خودداری کنید.

• افرادی که به دلایل مختلف سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مانند بیماران مبتلا به بیماری‌های خودایمنی یا دریافت‌کنندگان درمان‌های سرکوب‌کننده ایمنی، باید قبل از دریافت واکسن با پزشک مشورت کنند.

• اگر فردی در زمان تزریق واکسن تب بالا یا بیماری جدی دارد، بهتر است تزریق را به تعویق بیندازد.

• اگرچه واکسن پرونار معمولا برای زنان باردار و شیرده توصیه نمی‌شود، در صورت ضرورت، مشورت با پزشک ضروری است.

قبل از دریافت واکسن، حتماً با پزشک خود مشورت کنید تا از ایمنی و مناسب بودن آن برای شرایط خاص خود مطمئن شوید.

سوالات متداول

در نهایت…

واکسن پرونار یک راهکار مؤثر برای پیشگیری از عفونت‌های ناشی از باکتری استرپتوکوکوس پنومونیه است که می‌تواند باعث ذات‌الریه، مننژیت و عفونت‌های خونی شود، این واکسن به‌ ویژه برای نوزادان، سالمندان و افراد با بیماری‌های مزمن توصیه می‌شود. با ایمنی طولانی‌مدت و عوارض جانبی خفیف، نقش مهمی در کاهش موارد شدید بیماری‌های پنوموکوکی دارد. دریافت آن طبق برنامه واکسیناسیون، به حفظ سلامت فردی و عمومی کمک می‌کند.