علت خستگی شدید و خواب آلودگی کودکان

والدین اغلب از خستگی شدید کودکان شکایت دارند. در بسیاری از مواقع این خستگی به دلیل فعالیت زیاد در طول روز، کم خوابی و یا صرفا بهانه است. کودکان وقتی مریض هستند، معمولا خسته اند و برای بهتر شدن نیاز به استراحت بیشتری دارند. اما وقتی کودک دائماً شکایت می‌کند و خستگی باعث می شود که کودک از انجام فعالیت های روزمره و عادی خود دست بکشد، می‌تواند نشانه‌ای از یک وجود مشکل باشد. در این مطلب قصد داریم تا برخی دلایل شایع که می توانند باعث ضعف و خستگی شدید در کودکان شوند را مورد برسی قرار دهیم.

دلایل شایع خستگی مفرط در کودکان

خستگی مفرط در کودکان می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد که به دو دسته اصلی فیزیکی و روانی تقسیم می‌شود. در ادامه به برخی از دلایل شایع خستگی مفرط در کودکان اشاره می‌شود:

مشکلات خواب

طبیعتا کم خوابی و مشکل در خواب می تواند از دلایل اصلی خستگی و ضعف کودک باشد. خواب در سنین کودکی اهمیت بسیاری دارد و کمبود خواب می تواند در سلامت کودک تاثیر منفی ایجاد کند. مشکلات خواب می تواند به دلایل زیر ایجاد شود:

• بی خوابی کودک و بیدار ماندن به دلایل مختلف یکی از مشکلات خواب است. کودکان حداقل به 8 تا 10 ساعت خواب در شبانه روز نیاز دارند. اگر خواب آنها از این بازه زمانی کمتر باشد، کودک دچار خستگی می شود.

• بیدار شدن مکرر در طول شب که این مشکل زمانی رخ می دهد که خواب کودک سبک است یا به اختلالات خواب دچار است.

• آپنه خواب یا وقفه تنفسی که در طول خواب اتفاق می افتد. شایع ترین علت این عارضه، بزرگ شدن لوزه ها یا آدنوئیدها است، اما عوامل دیگری نیز ممکن است این مشکل را ایجاد کنند.

عدم تغذیه درست

اگر کودک شما تغذیه مفید و کافی نداشته باشد، در پی کمبود ویتامین و ترکیبات مورد نیاز بدن، دچار ضعف و خستگی شدید خواهد شد.

عوارض جانبی داروها

بسیاری از داروها می توانند باعث خواب آلودگی و خستگی در کودک شوند. داروهای ضد حساسیت (آنتی هیستامین) از جمله داروهایی هستند که باعث خواب آلودگی کودک می شوند.

بیشتر بدانید: درمان کف پای صاف کودکان چیست؟

عفونت های ویروسی

برخی از عفونت‌ها مانند ویروس اپشتین بار می‌توانند خستگی مفرط یا ضعف را به همراه داشته باشند و برخی از آنها ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها ادامه داشته باشند.

بیماری های مزمن

هنگامی که بیماری های مزمن به خوبی کنترل نشوند، می توانند باعث خستگی شوند. دلیل خستگی بستگی به بیماری دارد. به عنوان مثال، کودکان مبتلا به آسم ضعیف کنترل شده ممکن است به طور مکرر تنگی نفس داشته باشند که باعث می شود آنها احساس خستگی کنند. برای برخی از بیماری ها، احساس خستگی ممکن است اولین نشانه وجود مشکل و بیماری باشد.

کم خونی

کم خونی کودکان یکی از دلایل اصلی ضعف و خستگی شدید کودکان و افراد بزرگسال است. گلبول‌های قرمز خون، اکسیژن را به سلول‌های بدن می‌رسانند. زمانی که این گلبول ها به اندازه کافی وجود نداشته باشند، کودک دچار خواب آلودگی و خستگی شدید خواهد شد.

کم کاری تیروئید

هنگامی که غده تیروئید به اندازه کافی هورمون تیروئید تولید نمی کند، متابولیسم بدن کند می شود و کودک احساس خستگی می کند.

مشکلات قلبی

مشکلات قلبی معمولا به ندرت در کودکان رخ می دهد، اما در صورت وجود این قبیل مشکلات، کودک ممکن است خستگی زیادی را احساس کند.

افسردگی، اضطراب یا سایر مشکلات سلامت روان

وقتی زندگی برای کودکان به هر دلیلی سخت می شود و کودک احساس ناراحتی و افسردگی می کند، معمولا آن را بصورت خستگی بروز می دهد. این عامل می تواند از عواملی که در بالا نام برده شده اند بسیار شایع تر باشد.

بطور کل، کودکان نیز ممکن است مانند بزرگسالان، بدون هیچ دلیل پزشکی مشخصی دچار خستگی مزمن شوند. کودکان ممکن است آنقدر احساس خستگی کنند که در فعالیت های عادی مانند مدرسه، ورزش یا بازی با دوستان دچار مشکل شوند. اگر خستگی کودک شما مزمن و ادامه دار است، بهتر است به یک متخصص اطفال خوب مراجعه کنید. در صورت نیاز، پزشک برای کودک مکمل تجویز می کند.

شانه های خستگی شدید در کودکان

نشانه‌های خستگی شدید در کودکان می‌تواند به شکل‌های مختلفی بروز کند و بر روی عملکرد روزمره آن‌ها تأثیر بگذارد. در زیر به برخی از رایج‌ترین علائم خستگی مفرط در کودکان اشاره شده است:

• کودک ممکن است از فعالیت‌های معمول روزانه خود کناره‌گیری کند و بیشتر اوقات بی‌حوصله یا بی‌حال باشد. تمایل به استراحت و خواب بیش از حد نیز ممکن است مشاهده شود.
• خستگی شدید می‌تواند باعث تحریک‌پذیری و بدخلقی در کودکان شود. آن‌ها ممکن است زودتر از حد معمول عصبانی شده یا گریه‌ کنند و نشانه‌هایی از استرس یا ناامیدی نشان دهند.
• کودکان خسته معمولاً در تمرکز بر کارهای مدرسه یا تکالیف دچار مشکل می‌شوند. ممکن است عملکرد تحصیلی آن‌ها کاهش یابد و ناتوانی در حفظ توجه داشته باشند.
• کودکانی که خستگی مفرط دارند، ممکن است علاقه‌ای به بازی کردن، ورزش کردن یا انجام فعالیت‌های مورد علاقه‌شان نشان ندهند. این کاهش علاقه می‌تواند نشان‌دهنده کاهش انرژی باشد.
• در برخی کودکان، خستگی شدید ممکن است منجر به خوابیدن بیش از حد شود، در حالی که در برخی دیگر، خستگی می‌تواند با مشکلات خواب مانند بی‌خوابی همراه باشد.
• کاهش عملکرد تحصیلی کودک در مدرسه را به همراه دارد و مشکلات در یادگیری، کاهش تمرکز و حافظه ضعیف‌تر می‌تواند به مشکلات درسی منجر شود.
• خستگی شدید ممکن است با شکایت‌هایی از جمله سردرد، دردهای عضلانی، سرگیجه، یا مشکلات گوارشی همراه باشد. این علائم جسمی گاهی به دلیل استرس یا خستگی مزمن به وجود می‌آیند.
• کودکان خسته به طور معمول تمایل کمتری به تعامل با دوستان و خانواده داشته و از جمع‌ها یا بازی‌های گروهی کناره‌گیری کنند.
• خستگی می‌تواند باعث تغییر در الگوی غذا خوردن شود؛ برخی کودکان ممکن است اشتهای خود را از دست بدهند، در حالی که برخی دیگر ممکن است بیش از حد غذا بخورند.

در صورت مشاهده این علائم، بهتر است با پزشک مشورت کنید تا دلایل خستگی شدید بررسی شده و راه‌حل‌های مناسب ارائه گردد. تشخیص به موقع می‌تواند از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری کند.

راهکار های رفع ضعف و خستگی کودکان

اگر کودک شما بیش از یک یا دو هفته مدام احساس خستگی شدید می کند، لازم است به پزشک مراجعه کنید.

رفع ضعف و خستگی در کودکان نیازمند توجه به سبک زندگی، تغذیه و بهداشت خواب آن‌ها است. در زیر به چند راهکار مهم برای کمک به کاهش خستگی و افزایش انرژی در کودکان اشاره شده است:

• تاریخچه بسیار دقیقی از خستگی و علائم مرتبط با آن آماده کنید و پزشک را در مورد هر چیزی که در زندگی فرزندتان می گذرد، از جمله عادات خواب و هر چیز که می تواند باعث استرس یا اضطراب شود مطلع کنید.
• وزن و رشد کودک را بررسی کنید و پزشک را از هرگونه مشکل فیزیکی کودک (در صورت وجود) خود آگاه کنید. آزمایش خون و آزمایش ادرار نیز ممکن است برای تشخیص بیماری یا ناهنجاری در کودکان نیاز باشد.
• اگر احساس می کنید که خستگی کودک شما به دلیل افسردگی، اضطراب یا مشکلات روانی است، می توانید به روان شناس و مشاور کودکان مراجعه کنید.
• خواب کودک را تنظیم و کنترل کنید. کودک شما باید 8 الی 10 ساعت خواب شبانه داشته باشد. کودکان به میزان خواب کافی برای بازسازی انرژی و رشد نیاز دارند. ساعات خواب مناسب بسته به سن کودک متفاوت است؛ نوزادان به حدود 14-16 ساعت خواب و کودکان مدرسه‌ای به 9-12 ساعت خواب شبانه نیاز دارند. ایجاد یک روتین خواب منظم و محیط آرامش‌بخش برای خواب می‌تواند به بهبود کیفیت خواب کمک کند.
• تغدیه کودک را کنترل کنید. کودک باید به مقدار کافی غذا بخورد و رژیم غذایی او باید حاوی ترکیبات مفید و ضروری باشد. برای دادن مکمل تقویتی به کودک، حتما با پزشک مشورت کنید. بنابراین اطمینان حاصل کنید که کودک به اندازه کافی پروتئین، کربوهیدرات‌های پیچیده، ویتامین‌ها و مواد معدنی مانند آهن، ویتامین D و B12 دریافت می‌کند. مصرف غذاهای غنی از آهن، مانند گوشت، تخم‌مرغ، و سبزیجات برگ‌دار می‌تواند به پیشگیری از کم‌خونی که علت شایع خستگی است، کمک کند.
• کمبود آب بدن می‌تواند باعث خستگی شود. کودکان باید به طور منظم آب بنوشند تا سطح هیدراتاسیون بدنشان حفظ شود. نوشیدنی‌های شیرین یا کافئین‌دار باید محدود شوند، و آب بهترین گزینه برای تأمین نیازهای روزانه آن‌ها است.
• ورزش منظم و متناسب با سن کودک باعث افزایش انرژی و تقویت روحیه می‌شود. فعالیت‌های جسمی می‌توانند به بهبود کیفیت خواب نیز کمک کنند، با این حال، فعالیت بیش از حد یا بدون استراحت کافی می‌تواند خستگی را تشدید کند؛ بنابراین تعادل در فعالیت بدنی ضروری است.
• حمایت عاطفی، گوش دادن به مشکلات کودک و کمک به حل مسائل روحی آن‌ها می‌تواند به کاهش استرس کمک کند، فعالیت‌های آرامش‌بخش مانند بازی، نقاشی یا گوش دادن به موسیقی می‌توانند به کاهش استرس کمک کنند.
• زمان زیاد صرف کردن در مقابل تلویزیون، تبلت یا گوشی می‌تواند باعث کاهش فعالیت و کیفیت خواب شود. تنظیم محدودیت برای استفاده از دستگاه‌های الکترونیکی و تشویق به فعالیت‌های بیرون از منزل می‌تواند به کاهش خستگی کمک کند.
• داشتن یک برنامه منظم برای فعالیت‌های روزمره می‌تواند به تعادل انرژی در طول روز کمک کند. رعایت زمان‌بندی مناسب برای بازی، استراحت، غذا خوردن و خواب به بدن کودک کمک می‌کند تا بهتر با فعالیت‌ها هماهنگ شود.

سوالات متداول خستگی شدید در کودکان

کلام آخر

بیشتر اوقات دلیل خستگی مزمن در کودکان جدی نیست و قابل درمان است. بنابراین به جای نگرانی، با پزشک خود تماس بگیرید و قرار ملاقات بگذارید. این سریع ترین راه برای تشخیص علت خستگی شدید، و بازگرداندن احساس خوب به فرزندتان است.

خستگی شدید در کودکان می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی مانند کم‌خوابی، تغذیه نامناسب، استرس یا مشکلات پزشکی باشد. تشخیص به‌موقع و توجه به علائم، مانند بی‌حالی، کاهش تمرکز و تغییرات رفتاری، اهمیت زیادی دارد. با تأمین خواب کافی، تغذیه سالم، فعالیت متعادل و مدیریت استرس، می‌توان به بهبود سطح انرژی کودکان کمک کرد. در صورت ادامه خستگی، مشاوره با پزشک ضروری است تا از مشکلات جدی‌تر جلوگیری شود.