علت بوی بد دهان کودکان چیست و چگونه درمان می شود؟

بوی بد دهان در کودکان نگرانی والدین را برمی‌انگیزد و این مشکل به دلایل مختلفی از جمله بهداشت نامناسب دهان، پوسیدگی دندان، مشکلات لثه، خشکی دهان یا حتی مشکلات گوارشی ایجاد می‌شود که برخی کودکان با وجود مسواک زدن مرتب همچنان از این مشکل رنج می‌برند، آیا این بو نشانه‌ای از یک بیماری جدی است یا تنها به عادات غذایی کودک مربوط می‌شود؟ چگونه می‌توان علت اصلی را تشخیص داد و برای رفع آن اقدام کرد؟

بوی بد دهان در کودکان می تواند باعث خجالت و اضطراب اجتماعی شود و حتی ممکن است به عنوان یک علامت هشدار دهنده باشد که کودک شما از یک مشکل سلامتی بزرگ تری رنج می برد و اگر مرتبا از خود می‌پرسید که چرا دهان کودکتان بوی نا خوشایندی می دهد، وقت آن است که علت را بررسی کنید، در این مواقع بهتر است سریعا به پزشک اطفال مراجعه کنید.

علل بوی بد دهان در کودکان

عوامل مختلفی در ایجاد بوی بد دهان در کودکان تاثیرگذار است که در ادامه به توضیح آن ها می پردازیم:

مصرف برخی مواد غذایی

همه ما می دانیم که برخی غذاها می توانند باعث بوی بد دهان شوند، سیر و پیاز یکی از اصلی ترین عوامل هستند، ولی می دانستید که حتی اگر سیر و پیاز با دهان شما برخورد نکنند و مستقیما بلعیده شوند، باز هم می توانند بوی دهان شما را ناخوشایند کنند؟ هنگامی که سیر و پیاز مصرف می کنید، ترکیبات گوگردی خاصی به جریان خون شما جذب می شود و بعدا از طریق ریه ها دفع شده و باعث تولید آن تنفس کلاسیک سیر یا پیاز می شود.

عفونت های دهانی

هنگامی که پلاک به طور منظم و کامل برداشته نشود، ممکن است عفونت های باکتریایی دهان، مانند پوسیدگی و التهاب لثه (بیماری لثه) ایجاد شود و باکتری های آزاد کننده بو که در بوجود آمدن این نوع عفونت های دهانی نقش دارند می توانند منجر به بوی بد مزمن در کودکان شوند.

خشکی دهان

بزاق پاک کننده طبیعی دهان شماست؛ ذرات غذا و باکتری های بد بو را در طول روز از بین می برد و به تمیز نگه داشتن دندان ها و بوی تازه نفس شما کمک می کند و هنگامی که کودک خشکی دهان را تجربه می کند، تجمع باکتری های بدبو در داخل دهان آسان تر است که منجر به هالیتوزیس می‌شود، برخی از علل شایع خشکی دهان در کودکان شامل کم آبی بدن، تنفس دهانی و استفاده از برخی داروها است.

نظافت نادرست وسایل دهان

تمام وسایلی که داخل دهان کودک شما قرار می‌گیرند، از نگهدارنده‌های ارتودنسی گرفته تا مسواک و با محافظ های ورزشی، باید به طور منظم و به‌ درستی تمیز شوند. تمیز نکردن صحیح این وسایل می تواند منجر به تجمع باکتری های ایجاد کننده بو در دستگاه و دهان کودک شما شود.

شرایط پزشکی غیر دهانی

اگرچه که اکثریت قریب به اتفاق موارد هالیتوزیس ناشی از علل دهانی است، اما منبع بوی بد دهان در کودکان گاهی اوقات خارج از دهان است، برای مثال، عفونت‌های گلو، لوزه‌ها، آدنوئیدها و مجاری تنفسی همگی می‌توانند منجر به تجمع باکتری‌ها و بوی بد دهان شوند و به طور مشابه، اشیاء خارجی که در نزدیکی مجرای بینی کودک قرار می گیرند می تواند باکتری های تولید کننده بو را جمع آوری کنند و منجر به بوی بد نفس شوند.

بهداشت ضعیف دندان ها

وجود دندان خراب و به ویژه آبسه دندانی از جمله علل بوی بد دهان در کودکان است که توصیه می شود والدین بعد از یک سالگی، هر ۶ ماه یکبار کودکان را جهت معاینات دوره ای به دنداپزشکی ببرند و همچنین از همین سن با استفاده از مسواک و نخ دندان، باقیمانده مواد غذایی را از دهان کودک روزانه پاک نمایند، استفاده از مسواک برای پاک کردن پرز های زبان، از جمله مواردی است که به بهداشت دهان کودک کمک می کند.

پلاک یک پوشش چسبنده از باکتری است که به طور طبیعی در طول روز روی سطوح دندان های ما ایجاد می شود و برخی از باکتری های موجود در پلاک می توانند بوی بد ایجاد کنند، هنگامی که کودک بهداشت دهان و دندان را رعایت نمی کند، باکتری های بدبو می توانند ایجاد شده و باعث ایجاد بوی بد دهان در کودکان شوند.

بزرگ بودن لوزه ها

شایعترین علت بوی بد دهان در کودکان این است که کودکانی که لوزه های بزرگ دارند، حفره ها یا کریپت هایی در انتهای دهان و در مجاورت لوزه های آنها وجود دارد که مواد غذایی گاهی در این حفره ها گیر می افتد و به علت وجود باکتریهای بیهوازی در دهان، این مواد غذایی به تدریج توسط باکتری های ذکر شده تخمیر شده، و بوی بد از دهان کودک ساطع می شود و این مشکل معمولا نیاز به اقدام خاصی ندارد، اما اگر کودک قادر به قرقره کردن آب نمک باشد، تا حدی می توان به کمتر شدن این بو کمک کرد.

خوردن پستانک

خوردن پستانک و انگشت و همچنین بردن اسباب بازی ها داخل دهان از جمله علل دیگر بروز بوی بد دهان در کودکان است که توصیه می شود مصرف پستانک بعد از ۲ سالگی حتما قطع شود و دست ها و وسایل بازی کودک مرتب شستشو و در صورت امکان ضد عفونی شود.

ریفلاکس معده و مری

GER یا ریفلاکس معده و مری، از علل دیگر بروز بوی بد دهان در کودکان است که معمولا با درد شکم یا درد و سوزش ناحیه قفسه سینه و بی خوابی شبانه و بیدار شدن های ناگهانی در طی شب اتفاق می افتد و از علل آن می توان به فاصله کم زمان شام تا خواب کودک و همچنین استفاده از غذا های سرخ شده، پر چرب و پر ادویه، فست فودها و نوشابه های گاز دار در وعده شام کودک اشاره کرد، در صورت وجود این علائم، همراه با بوی بد دهان، باید والدین سریعا به پزشک کودک مراجعه و در کنار رفع موارد ذکر شده، درمان مناسب را برای کودک دریافت نمایند.

وجود جسم خارجی در بینی

یکی دیگر از علل بوی بد دهان در کودکان کوچک تر، وجود جسم خارجی در بینی و انسداد راه تنفسی بینی کودک است و معمولا کودکان نوپا اجسام ریز مانند لوبیا یا نخود و یا تکه های ریز و گرد اسباب بازی را داخل بینی خود قرار می دهند که گاهی والدین متوجه وجود این اجسام نمی شوند، که این امر باعث انسداد راه تنفسی بینی می شود و کودک مجبور به تنفس دهانی می شود ، که باعث خشکی دهان و بروز بوی بد می گردد .

انسداد بینی با جسم خارجی می بایست با کمک پزشک معالج کودک تخلیه شود تا با برقرای مجدد تنفس از طریق بینی به برطرف شدن بوی بد دهان منجر شود.

سینوزیت و رینیت مزمن

سینوزیت و رینیت مزمن (التهاب مزمن بینی)، از جمله علل دیگر ایجاد کننده بوی بد دهان در کودکان بزرگتر است که معمولا با آبریزش مستمر و وجود ترشحات گاها غلیظ و انسداد بینی همراه است و مراجعه به پزشک و درمان این موارد معمولا باعث بر طرف شدن بوی بد دهان می شود .

ابتلا به برخی بیماری ها

وجود برخی بیماری های ژنتیکی و مصرف بعضی داروها هم از جمله عوامل کمتر شایع بوی بد دهان هستند که قطعا با مشورت پزشک معالج کودک می توان این موارد را بررسی و تشخیص داد، بیماری هایی که می توانند باعث بوی بد دهان در کودکان شوند عبارتند از:

• مشکلات کبدی
• دیابت در کودکان
• نارسایی کلیه
• آسم در کودکان
• سینوس
• سرطان دهان
• عفونت معده

درمان بوی بد دهان در کودکان

برای درمان بوی بد دهان در کودکان، ابتدا باید علت آن توسط پزشک تشخیص داده شود، سپس درمان مناسب انجام شود و والدین باید به رعایت بهداشت دهان و دندان کودک خود توجه زیادی داشته باشند، چنانچه سن کودک کمتر از 1 سال است، بعد از هر وعده خوردن شیر و پیش از خواب، دندان های کودک را مسواک بزنید یا با دستمال تمیز کنید و لازم نیست که حتما از خمیردندان استفاده کنید و پس از سن 1 سالگی، آموزش مسواک زدن به فرزند خود را شروع کنید، دندان های کودک شما باید 3 بار در روز مسواک زده شود و استفاده از خمیردندان برای کودکان 3 سال به بالا مجاز است.

معاینات دوره ای توسط دندانپزشک بسیار مهم هستند و دندانپزشک بررسی های لازم را جهت اطمینان از عدم وجود پوسیدگی و هر گونه مشکل در دندان ها بررسی می کند و چنانچه کودک به دلیل بیماری هایی مانند سینوزیت، التهاب لوزه و … دچار بوی بد دهان شده باشد، بعد از درمان بیماری، مشکل او رفع می شود و اگر عفونت لثه یا سایر بیماری های دهانی باعث بوی بد دهان شده باشد، دارودرمانی یا جراحی بسته به تشخیص پزشک موثر است و در صورت بروز پوسیدگی یا آبسه دندان، باید آن را درمان کرد.

اصلاح رژیم غذایی

• کاهش مصرف مواد غذایی بدبو مانند سیر، پیاز، غذاهای پرچرب و شیرین

• مصرف سیب، هویج، خیار و جعفری به کاهش بوی بد دهان کمک می‌کند.

• محصولات لبنی ممکن است باعث تولید باکتری‌های بدبو در دهان شوند و بهتر است قبل از خواب از مصرف آن‌ها خودداری شود.

رعایت بهداشت دهان

مسواک زدن به مدت دو دقیقه، دو بار در روز و نخ دندان کشیدن حداقل یک بار در روز برای تمیز نگه داشتن دندان ها و جلوگیری از بوی بد دهان در کودکان بسیار مهم است، به کودکتان کمک کنید مسواک بزند تا زمانی که بتواند به طور کامل و بدون هیچ کمکی مسواک بزند.

رفع عفونت های دهان

عفونت های دهان نیاز به درمان حرفه ای دارند و درمان مورد نیاز به نوع و میزان عفونت بستگی دارد، دندانپزشک اطفال می تواند عفونت را ارزیابی کرده و در مورد احتمالات طرح درمانی در طول معاینه دندان کودک شما صحبت کند.

درمان خشکی دهان

درمان بوی بد ناشی از خشکی دهان مستلزم تعیین علت خشکی دهان است و در برخی موارد، تشویق کودک به نوشیدن مقدار زیادی آب در طول روز ممکن است برای از بین بردن بوی بد دهان کودک شما کافی باشد.

درمان مشکلات سینوسی و تنفسی

اگر کودک دچار آبریزش بینی، گرفتگی سینوس یا عفونت گلو باشد، ممکن است بوی بد دهان داشته باشد و مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک می‌تواند کمک‌کننده باشد و اگر کودک شیء کوچکی را در بینی قرار داده باشد، بوی بد دهان نشانه آن است و در این صورت، باید فورا به پزشک مراجعه کنید.

درمان رفلاکس معده

اگر کودک دچار ترش کردن، سوزش معده یا برگشت غذا باشد، علت بوی بد دهان ریفلاکس معده ایت که نیاز به درمان توسط پزشک دارد.

درمان یبوست

یبوست می‌تواند باعث افزایش سموم در بدن و ایجاد بوی بد دهان شود و افزایش فیبر در رژیم غذایی و مصرف آب کافی به بهبود آن کمک می‌کند.

درمان شرایط پزشکی غیر دهانی

اگر مشکوک هستید که کودک شما ممکن است گلو، لوزه، آدنوئید یا دستگاه تنفسی عفونی داشته باشد، باید با پزشک اطفال مشورت کنید و اگر احتمال می دهید که کودک شما ممکن است مشکلات گوارشی داشته باشد بهتر است در اسرع وقت با پزشک اطفال مشورت کنید.

پیشگیری از بوی بد دهان در کودکان

• مسواک زدن و نخ دندان کشیدن منظم حداقل ۲ بار در روز
• تمیز کردن زبان با مسواک یا اسکرابر زبان
• اطمینان از مصرف آب کافی برای جلوگیری از خشکی دهان
• مراجعه به دندانپزشک برای بررسی پوسیدگی یا بیماری‌های لثه
• درمان آلرژی‌ها یا عفونت‌های سینوسی در صورت وجود
• بررسی احتمال رفلاکس معده یا مشکلات گوارشی در صورت تداوم بوی بد

سوالات متداول

در نهایت…

بوی بد دهان در کودکان معمولا به دلایلی مانند بهداشت نامناسب دهان، خشکی دهان، عفونت‌های سینوسی، مشکلات گوارشی یا رژیم غذایی نامتعادل مرتبط است و رعایت بهداشت دهان، مصرف آب کافی، درمان مشکلات پزشکی زمینه‌ای و مراجعه منظم به دندانپزشک می‌تواند این مشکل را کاهش دهد، در صورت تداوم بوی بد، بررسی دقیق‌تر توسط پزشک یا دندانپزشک ضروری است تا علت اصلی مشخص و درمان مناسب انجام شود.