در مورد رشد و تکامل کودکان بخوانید و بدانید

تمامی ما انسان ها همواره از دوران جنینی تا حدود سن 19-20 سالگی همواره در حال رشد و تکامل هستیم.

اما رشد و تکامل در کودکان بسیار مورد اهمیت قرار دارد و همچنین می‌توان با آگاهی کافی از رشد و تکامل کودکان، انحرافات آشکار را شناخت و از این طریق به وجود بیماری در کودک پی برد و آن را تشخیص داد.

ما در این مقاله از سایت دکتر جاوید ظفری قصد داریم اطلاعاتی را در خصوص رشد، تکامل، نحوه سنجش وارزیابی آن به شما عزایزان ارائه دهیم. در ادامه مقاله با ما همراه باشید.

رشد و تکامل در کودکان چیست؟

به طور کلی اگر بخواهیم در خصوص رشد یا همان Growth صحبت کنیم، باید بگوییم که در واقع رشد، به افزایش ابعاد و اندازه‌های قسمت‌های جداگانه بدن اطلاق می‌شود.

اما تکامل یا همان development به تغییرات کارکردهایی اختصاص دارد که از محیط هیجانی یا اجتماعی تاثیر می پذیرند؛ مانند ارتقا توانایی‌های ذهنی و عملکردی.

همانطور که گفته شد با آگاهی از رشد و تکامل کودکان می توانیم انحرافات آشکار از الگوی طبیعی را تشخیص دهیم و آنها را بشناسیم.

همچنین در صورت وجود بیماری در کودک آن را تشخیص دهیم و از این طریق از بیماری پیشگیری کنیم.

بنابراین می توان گفت که اندازه گیری های مکرر با فواصل زمانی، اغلب مفید تر از اندازه گیری های منفرد هستند. چرا که با کمک آنها می توانیم انحراف از الگوی طبیعی را به خوبی تشخیص داد.

 

منحنی های صدک چیست و چگونه تهیه می شود؟

در واقع برای اندازه گیری و سنجش رشد کودکان تمام دنیا از بدو تولد تا سن 19-20 سالگی که رشد متوقف می شود، منحنی های صدکی طراحی شده است که رشد کودکان نسبت به این منحنی سنجیده می شوند.

به طور کلی طرز تهیه این منحنی های صدک به این صورت است که، به طور مثال  برای هر سنی از حدود 100 کودک هم تولد یعنی متولد شده در یک روز به صورت کاملا تصادفی از کل دنیا انتخاب شده، در این صورت برخی عوامل موثر مانند اقلیم،نژاد،وضعیت اقتصادی و ژنتیک چون این انتخاب به صورت تصادفی است در آن لحاظ می شود.

در واقع بر اساس کمترین تا بیشترین واحد آن را به شکل منحنی در می آورند. در این منحی  از 0 درصد تا 100 درصد بازه ای تعیین می کنند که با استفاده از این بازه تعیین شده هر کودک می توانند مورد سنجش قرار دهند.

اغلب این منحنی های برای پسر ها و دختر ها با توجه به تفاوت در وضعیت رشد آنها به صورت جداگانه تهیه و تعیین می شود.

اگر برای مثال یک پسر 3 ساله را از نظر وزن اندازگیری کنیم و آن را داخل منحنی قرار دهیم، این پسر سه ساله نسبت به دیگر پسر های سه ساله هم سن خودش در تمامی دنیا سنجیده خواهد شد. به طور مثال اگر بر روی منحنی بر روی 50 درصد قرار داشته باشد می توان گفت که این پسر، متوسط پسر های همسن خودش وزن دارد.

به طور کلی لازم است بدانید که این منحنی ها برای اندازه گیری وزن، دور سر و قد تهیه شده است برای تمامی کودکان استفاده می شود.

برای مثال اگر کودکی زیر 3 درصد و بالا 97 درصد همسن و سال های خودش قرار بگیرد  این مسئله می تواند نشانه ای از وجود اختلالاتی باشد که می بایست  توسط متخصص اطفال مورد بررسی قرار گیرد.

همچنین با توجه به این مسئله که اغلب کودکان با ابعاد متفاوت از یک دیگر متولد می شوند. آنچه که بیشتر در خصوص رشد مورد اهمیت قرار دارد این است که، هر کودکی را به نسبت وضعیت خودش در فواصل زمانی مشخصی سنجیده شود و اگر سرعت رشد ثابت باشد یا برای مثال کند شود، بلافاصله این مشکل پیدا و تشخیص داده شود، به بررسی علت آن و برطرف کردن مشکل پرداخته شود.

سنجش در کودکان زیر یک سال و پس از آن به چه صورت است؟

به طور کلی در کودکان در سن زیر یک سال به طور متوسط سنجش اندازه های کودک مانند سنجش قد، وزن و دور سر هر ماه یک بار الزامی است.

و پس از یک سال در صورت عدم وجود مشکلات این سنجش به دو ماه یک بار تبدیل شده و انجام می گیرد.

و پس از دو سالگی در فواصل دو تا سه ماه می بایست این کنترل و سنجش انجام شود.

آیا در صورت وجود اختلال تغذیه ای و بیماری زمینه ای، رشد کودک تحت تاثیر قرار می‌گیرد؟

برای پاسخ به این سوال می‌توان گفت که وجود برخی بیماری‌های زمینه ای و اختلالات، تغذیه سالم در کودکان، موجب بروز تاثیرات منفی در رشد کودک می شود.

به طور کلی این عوامل و مشکلات بر سه فاکتور مهم در رشد کودک تاثیر گذار هستند.

ایتدا این عوامل با تاثیر منفی بر فاکتور وزن، موجب کاهش کندی رشد کودک می شود و سپس قد و پس از آن دور سر تحت تاثیر قرار می گیرد.

نکته حائز اهمیت که اغلب گاهی در کشور ما توجه بسیاری به آن نمی شود این است که، والدین می بایست در هر بار مراجعه به پزشک یا مراکز درمانی کارت رشد کودک یا همان منحنی رشد را همراه خود داشته باشند تا پزشک بتواند پس از سنجش واندازگیری ها، داده ها را بر روی آن ثبت کند.

کما اینکه اغلب مواقع اندازگیری و سنجش انجام می شود اما به این دلیل که این سنجش بر روی کارت ثبت نمی شود پزشک بعدی قادر به بررسی وضعیت رشد کودک نخواهد بود.

در مورد بلوغ زودرس بیشتر بخوانید.

تکامل کودک چگونه ارزیابی می شود؟

اگر بخواهیم در خصوص تکامل صحبت کنیم باید بگوییم که اساس استفاده از شاخص های تکامل نسبت به رشد کودکان متفاوت است.

به طور کلی اساس سنجش شاخص های تکامل کودک، به صورت مشاهده  رفتار های خاص از کودک و گزارش والدین انجام می شود.

در این خصوص جدول های خاصی برای کودکان وجود دارد که می بایست در هر سنی حداقل مهارت های ذهنی، کلامی، عملکردی و رفتاری را بروز دهند که پزشک با مشاهده و پرسش از والدین در هر سنی بتواند این مهارت ها را ارزیابی و تکامل کودک را بررسی کندو

البته لازم است بدانید که تکامل در کودکان طیف وسیعی از مهارت های شناختی را شامل می شود که در سنین مختلف گاهی نیاز به انجام تست های عملکردی دارد و این مسئله در صورت نیاز توسط پزشک به والدین اطلاع رسانی می شود.