درمان کم خونی در کودکان

کم خونی در کودکان معمولا در اثر کمبود هموگلوبین در خون و عدم توانایی بدن در تولید آن اتفاق می افتد. کم خونی در بسیاری از کودکان دیده می شود و می تواند دلایل مختلفی داشته باشد. درمان کم خونی کودکان نیز به علت بروز این مشکل بستگی دارد که با تشخیص پزشک قابل درمان است. در این مطلب قصد داریم تا درمان کم خونی کودکان را مورد بررسی قرار دهیم.

علت کم خونی کودکان

بطور کل، علت کم خونی در کودکان به سه دسته تقسیم می شود:

1. ناتوانی بدن در تولید گلبول های قرمز که بخش عمده آن شامل مشکلات تغذیه ای و بخشی دیگر به بیماری ها و مشکلات زمینه ای مانند بیماری های کلیوی مربوط می شود.
2. بیماری هایی که موجب تخریب گلبول های قرمز می شوند، این بیماری ها شامل بیماری های ژنتیکی مانند تالاسمی و کم خونی داسی شکل و برخی بیماری هایی که منشع خود ایمنی دارند.
3. از دست دادن خون زیاد در اثر خونریزی در اثر تروما و تصادف و یا مشکلاتی مانند زخم های گوارشی.

شایع ترین علت کم خونی در کودکان، ناتوانی بدن در تولید گلبول های قرمز است. این نوع کمخونی به دو دسته عمده تقسیم می شود:

• میکروسیت: کم خونی با گلبول های قرمز کوچک به علت کمبود یا فقر آهن
• ماکروسیت: کم خون با گلبول های قرمز بزرگ به علت کمبود اسید فولیک یا B12

کم خونی ناشی از فقر آهن، شایع ترین علت کم خونی در کل کودکان است. نوزادانی که تازه متولد شده اند، تا حدود 6 ماهگی، به اندازه کافی در بدن خود ذخیره آهن دارند. اما به تدریج با رشد کودک، این ذخایر کاهش یافته و معمولا بعد از 6 ماهگی تا 9 ماهگی، کودک دچار نوعی کم خونی فیزیولوژِک می شود. یکی از شایع ترین علائم کم خونی، خستگی شدید در کودکان است. به همین علت است که در کشور ما و بسیاری از کشور ها برای کودکان بعد از 6 ماهگی، مکمل های آهن تجویز می شود.

سایر دلایل کمبود آهن در کودکان

• مصرف شیر گاو در زیر یک سالگی
• مصرف زیاد شیر گاو بعد از یک سالگی
• مسمومیت با سرب در اثر الودگی هوا
• مصرف کم گوشت و پروتئین حیوانی
• افزایش وزن و چاقی

درمان کم خونی در کودکان

بعد از تشخیص نوع و علت کم خونی، پزشک درمان مناسب برای کم خونی را تجویز می کند. برای درمان خونی ناشی از فقر آهن، دادن مکمل های آهن یکی درمان های اصلی محصوب می شود. به علت کم خونی فیزیولوژیک ناشی از فقر آهن، از سن 6 ماهگی تا دو سالگی برای تمام کودکان، قطره های آهن تجویز می شود. قطره های آهن حاوی فروسولفات که در اکثر مراکز بهداشت به کودکان داده می وند، بهترین جذب آهن را دارند و در موارد شدید کم خونی، بهترین درمان محسوب می شوند. اما به دلیل مواردی مانند مشکلات گوارشی و تغییر رنگ دندان در اثر مصرف این مکمل ها، امروزه مکمل های جدید تری به تردیج جایگزین این درمان های سنتی شده اند.

نوع درمان تجویز شده فقط توسط پزشک معالج و با توجه به علت کم خونی مشخص می شود و پزشک با توجه به نیاز کودک، دارو ها و روش های درمانی مناسب را تجویز خواهد کرد.

توصیه برای مصرف قطره های حاوی آهن:

• برای جذب حداکثر، بهتر است قطره ها در فواصل بین وعده غذایی یعنی یک و نیم ساعت بعد از یک وعده غذایی، و یک و نیم ساعت قبل از وعده دیگر مصرف شود. اکر قطره بلافاصله بعد یا قبل غذا مصرف شود، جذب آن تا حدی کاهش پیدا می کند.
• قطره بهتر است در حلق کودک ریخته شود تا با دندان ها تماس نداشته باشد.
• بعد از مصرف، مقداری آب یا شیر مادر به کودک داد شود و سطح دندان ها با یک دستمال نمدار تمیز شود تا از سیاه شدن دندان پیشگیری شود.

تغذیه کودکان و پیشگیری از بروز فقر آهن

تغذیه درست و مناسب کودک تا حد زیادی می تواند از بروز فقط آهن جلوگیری کند. آهن موجود در غذاها به دو شکل هِم و غیر هم وجود دارد. آهن هِم در محصولات حیوانی مانند گوشت قرمز، غذاهای دریایی و ماهی های چرب مانند سالمون و تن، گوشت و تخم پرندگان وجود دارد. این نوع آهن به راحتی جذب می شود و منبع خوبی برای تامین آهن مورد نیاز بدن و درمان کم خونی در کودکان است.

آهن غیر هِم، آهن هایی با منشع گیاهی هستند؛ مانند دانه های غلات غنی شده با آهن مانند سرلاک یا کمپلکس ها، حبوبات مانند عدس، انواع لوبیات و نخود، سبزیجات دارای برگ تیره مثل اسفناج و نخود، مغز ها مانند پسته، بادام، میوه های خشک مانند برگه زرد آلود، کشمش و انجیر، کره بادام زمینی، شکلات تلخ

آهن غیر هم جذب چندان خوبی در بدن ندارد و نمی تواند به تنهایی میزان آهن مورد نیاز بدن کودک را تامین کند، بنابراین حتما باید در کنار این نوع از آهن، آهن های هِم مصرف شوند؛ یعنی رژیم غذایی ترکیبی از غذاهای حیوانی و گیاهی.

ویتامین C، به جذب آهن کمک می کند و استفاده از آن در افزایش جذب آهن تاثیر گذار است؛ بنابراین بهتر است همراه با مصرف مکمل های آهن، از منابع حاوی ویتامین C مانند آب پرتغال طبیعی استفاده شود.

در صورت نیاز به مشاوره، می توانید با مطب دکتر جاوید ظفری، متخصص اطفال، تماس بگیرید

کلام آخر

کم خونی کودکان یکی از مشکلاتی است که کودک در سنین پایین با آن مواجه شود. تشخیص کم خونی توسط پزشک انجام می گیرد و پس از مشخص شدن علت کم خونی، پزشک دارو ها و راهکار های درمانی لازم را تجویز می کند. بنابراین در صورت مشاهده علائم کم خونی، به بهترین دکتر اطفال مراجعه کنید.