تغذیه سالم در کودکان

تغذیه یکی از عوامل مهم در رشد و تکامل کودکان است. به همین سبب نیز باید کودکان تا زمانی که در حال رشد هستند تغذیه ای مناسب داشته باشند. زیرا که ممکن است اگر کودکان تغذیه ای نامناسب داشته باشند دچار برخی بیماری ها شوند و همچنین به خوبی رشد نکنند. در این مقاله از سایت دکتر جاوید ظفری قصد داریم در خصوص تغذیه کودکان واهمیت آن با شما صحبت کنیم و اطلاعاتی را در این خصوص به شما ارائه دهیم.

تغذیه چه اهمیتی در رشد کودکان دارد؟

تغذیه درست و اصولی یکی از ابعاد مهم و ضروری برای ایجاد بستر مناسب برای رشد کودکان است.

در خصوص تغذیه کودکان 4 نکته کلیدی وجود دارد که در صورت رعایت این موارد می توان انتظارداشت که شرایط مناسبی برای رشد کودکان فراهم شود که در ادامه به آن می پردازیم.

در حقیقت هنگامی که از رشد کودکان صحبت می کنیم، منظور افزایش ابعاد بدن کودک است.

و همچنین اگر بخواهیم رشد کودک را به ساخت ساختمانی تشبیه کنیم می توانیم بگوییم که، در واقع کودکان از بدو تولد تا حدود سن 20-19سالگی که در حال رشد هستند و رشدشان در آن سن متوقف می شود، در حقیقت مانند یک ساختمان در حال ساخت هستند.

به طور کلی برای ساخت ساختمان به سه فاکتور کلی و مهم نیاز است.

برای ساخت این ساختمان به مصالح، کنترل، مدیریت و برنامه ریزی که در اصطلاح به آن مهندسی گفته می شود و به نیروی کارگر نیاز است.

اما در افراد بزرگسال نیز که رشد آنها متوقف شده است، خوردن مواد غذایی برای تبدیل به انرژی مورد نیاز به ارگان های بدن جهت حیات الزامی است. که در کتاب ها و مجلات تغذیه از آن به عنوان هرم انرژی یاد می شود. و مواد مورد نیاز برای سلامت یک فرد بزرگسال در آن گنجانده شده است.

اما این مسئله در کودکان کمی متفاوت تر است. زیرا که کودکان علاوه بر این که نیاز به مصرف انرژی برای حیات دارند در حال افزایش ابعاد بدن و در حقیقت می توان گفت که در حال ساختمان سازی مداوم هستند. به همین دلیل نیز هرم انرژی در کودکان کمی متفاوت تر نسبت به بزرگسالان است.

همچنین در خصوص رشد و تغذیه کودکان این 3 نکته بسیار قابل اهمیت است و باید توجه بسیاری به آن داشت. به طور کلی می توان گفت که رسیدن مصالح برای ساخت ساختمان، همان رسیدن مواد غذایی مناسب برای کودکان است.

مواد غذایی مورد نیاز در تغذیه کودکان چیست؟

اگر بخواهیم به صورت ساده تر بیان کنیم باید بگوییم که، کودکان برای ساختمان سازی یا همان رشد نیاز به چهار گروه از مواد غذایی دارند.

که به طور کلی پزشکان به والدین به خصوص مادر ها به دلیل اینکه اغلب وظیفه تهیه مواد غذایی را برای رژیم کودکان دارند توصیه می کنند که این چهار گروه مواد غذایی را به طور تقریبا مساوی همه روزه در رژیم غذایی کودک بگنجاند تا وضعیت رشد کودک دچار اختلال نشود.

این چهار گروه مواد غذایی ضروری برای کودکان شامل موارد زیر است:

1. پروتئین ها مانند انواع گوشت ها
2. غلات و حبوبات
3. میوه و سبزیجات
4. لبنیات و تخم مرغ

همچنین اگر به رژیم های غذایی سنتی هر اقلیمی توجه کنیم مشاهده می کنیم که بشر با توجه به نیاز های تغذیه ای خود ترکیباتی جالبی از مواد غذایی ابداع کرده است که بتواند مواد مورد نیاز را به بدن خود برساند.

امروزه در علم جدید تغذیه، محققان اثبات کرده اند که این ترکیبات سنتی بسیار برای بدن مفید است.

برای مثال یک مادر ایرانی برای سفره غذا خود برنج تهیه می کند که در حقیقت برنج یک غلات است و در گروه دوم مواد غذایی ضروری برای کودکان قرار دارد.

و به طور کلی مقداری پروتئین به صورت گوشت کنار غذا قرار می گیرد. و با توجه به این مسئله که مصرف گوشت به صورت مداوم خسته کننده است، ترکیب آن با انواع حبوبات و سبزیجات به خورشت های متنوعی تبدیل می شود که این تنوع غذایی به ویژه در کودکان بسیار کمک کننده و موثر است و همچنین باعث بالا رفتن ارزش غذایی ما می شود.

همینطور در کنار اغلب غذاهای ایرانی مقداری سبزی خام و سالاد مصرف می‌شود و یا همچنین مقداری ماست یا دوغ به صورت سنتی در کنار غذا قرار می گیرد که با توجه به تمامی این موارد متوجه می‌شویم که تمامی این چهار گروه مواد غذایی ذکر شده به صورت معمول در سفره‌های سنتی ما وجود دارد.

نکته حائز اهمیت این است که مادران بتوانند ترکیبات متنوعی از این مواد غذایی را با سلیقه و هنر خود تهیه کنند تا تمامی مواد مورد نیاز کودکان به صورت روزانه به بدن آنها برسد.

 تغذیه یک مهارت است!!

یکی از مشکلاتی که اغلب بسیاری از مادران از آن شکایت دارند این است که می گویند که ما در تدارک مواد غذایی تمام اهتمام خود را به کار می‌بریم اما کودک ما از خوردن تمام مواد غذایی و یا قسمتی از آن سر باز می‌زند.

در این خصوص باید حتما به این نکته توجه داشت که در واقع تغذیه یک مهارت است. و به طور کلی مهارت امری است که نیاز به تمرین و آموزش دارد.

یعنی می‌توان گفت که از همان شش ماهگی که برای کودک و شیر خوار تغذیه کمکی شروع می‌شود متخصص کودکان آموزش های لازم را به والدین می‌دهند که بتوانند با بهترین شیوه و روش تغذیه کودک و شیرخوار خود را شروع کنند.

همچنین نیز اگر در هر سنی بحث آموزش و تمرین به درستی انجام نشود ما با کودکی بد غذایی روبه رو خواهیم شد که از خوردن برخی از مواد غذایی سر باز می زند.

به هر حال لازم است بدانید که در هر سنی باید کودک را بر سر سفره نشاند و با آموزش درست به او یاد داد که  بتواند از تمام ترکیبات مواد غذایی  تهیه شده برای او مصرف  کند.

این نکته بسیار قابل اهمیت است که هر آموزشی نیاز به تمرین مکرر برای ارتقاء مهارت دارد.

اغلب کودکانی که مواد غذایی را به صورت انتخابی مصرف می کنند معمولا رشد خوبی نخواهند داشت.

هله هوله چیست؟

همچنین به طور کلی برخی مواد غذایی وجود دارند که گاهی کودکان آنها را می خورند و احساس سیری پیدا می کنند اما رشد نمی کنند؛ که به طور معمول به این مواد غذایی هله هوله می گویند.

که این مواد شامل دو مورد بسیار مهم نظیر نمک زیاد و قند زیاد هستند. که همانطور که می دانید هر دوی اینها بسیار برای سلامت مضر هستند.

اما نکته بسیار مهم این است که کودک با مصرف این مواد حجمی از معده خود را پر می کند و به این دلیل که شوری و شیرینی موجب احساس تشنگی می شود به دنبال آن مقادیر بسیار زیادی آب مصرف می کند که در نتیجه تمام حجم معده پر می شود. و به همین دلیل است که در وعده غذایی اصلی قادر به خوردن مواد غذایی ضروری نیست.

این امر باعث مقاومت و بهانه گیری کودک برای مصرف مواد غذایی می شود و تغذیه را به یک فرایند مبارزه فرسایشی نخوردن کودک و اصرار والدین تبدیل می شود و در نهایت باعث بد غذایی کودک می شود.

بنابراین پزشکان به شدت به  والدین توصیه می کنند که مصرف این مواد را به کمترین مقدار خود کاهش دهند.

هله هوله شامل موارد زیر است:

• چیپس
• پفک
• بستنی
• شکلات
• کیک
• کلوچه
• بیسکوییت
• نوشابه های گازدار
• آبمیوه های صنعتی

اهمیت زمانبدی خواب و تغذیه در رشد کودک

نکته مهم که اغلب توجه بسیاری به آن نمی شود زمانبندی خواب و بیداری و تغذیه  کودک است.

همانطور که در ابتدا گفتیم برای ساخت ساختمان نیاز به مصالح،مهندس و  در نهایت نیروی کارگر داریم.

کارگر موجود در ساختمان بدن کودکان که باعث ساخت شدن ساختمان بدن کودکان می شود و زمینه رشد انها را فراهم می کند هورمونی به نام هورمون رشد است.

ساختار فیزیولوژیکی ترشح هورمون رشد به این صورت است که با تاریک شدن هوا شروع به ترشح می کند و با روشن شدن هوا ترشح این هورمون متوقف می شود.

علت این مسئله این است که تا قبل از صد سال اخیر که الکتریسیته اختراع شد و بشر توانست تا شب را مانند روز روشن کند، اجداد ما هزاران سال در این کره خاکی زندگی می کردند و روشن کردن شب کار بسیار پر هزینه و سختی بود و این مسئله برای آنها یک عادت بود که با تاریک شدن هوا، به علت عدم دید به خواب و استراحت می پرداختند و با روشن شدن هوا بیدار می شدند.

به طور فیزیولوژیک کودکان در طول روز فعالیت های مختلف دارند که این فعالیت ها به مصرف انرژی نیاز دارد.

اما در طی خواب مصرف انرژی به حداقل خود می رسد که بهترین زمان برای بیدار شدن و کار کردن نیرو های کارگر و شب کار بدن است.

بنابراین به بیان ساده کودکان به واسطه ترشح هورمون رشد، عمده رشد خود را در طی شب انجام می دهند.

در نتیجه اگر کودکی هر شب بین ساعات 9 تا 10 شب بخوابد و 7 صبح بیدار شود می توان گفت که حداکثر استفاده از هورمون رشد را خواهد داشت.

اما متاسفانه به علت عدم آموزش مناسب خانواده ها، گاهی کودکان تا نیمه شب بیدار هستند و به طبع این مسئله صبح ها نیز دیر از خواب بیدار می شوند.

که به طور متوسط به این علت چند ساعتی از رشد نرمال خود عقب می مانند. به همین خاطر در کشور های پیشرفته دنیا تاکید بسیاری بر خواب در ساعت 9 شب دارند.

همچنین زمانبندی صحیح وعده های غذایی از نکات مهم تغذیه است.

به طور کلی استاندارد بین الملی که برای تغذیه کودکان توصیه می شود به این صورت است که کودک باید 7 صبح بیدار شده و صبحانه بخورد و پس از گذشت 3 ساعت یعنی حدود ساعت 10 میان وعده اول را بخورند و 3 ساعت بعد یعنی ساعت 1 نهار ، 3 ساعت بعد ساعت 4 میان وعده دوم خود را بخورند و 3 ساعت بعد 7 شام شام بخورند و حدودا 9 تا  10 شب یعنی پس از گذشت 3 ساعت باید بخوابند.

این فاصله 3 ساعتی  به این خاطر است که معده کودک مواد غذایی را در فاصله های 3 ساعته هضم می کند و اگر که این فواصل بین مواد غذایی رعایت نشود مقدار مصرف مواد غذایی کاهش پیدا می کند.

برای مثال اگر کودکی ساعت 12 ظهر یک لیوان شیر یا موز بخورد ساعت 1 که زمان نهار کودک است قادر به خوردن مقدار کافی از غذای خود نیست  بنابراین به همین دلیل است که می بایست این فاصله های 3 ساعتی رعایت شود.

در واقع می توان که هر کودک نیاز به 3 وعده غذایی اصلی و 2 میان وعده دارد. که اغلب در میان وعده می توان یک لیوان شیر، و مقداری  میوه مقادیری خشکبار مانند گردو،پسته باید مورد استفاده قرار گیرد. به هیچ عنوان در میان وعده نباید غذا برای کودک سرو شود.

تمامی نکات گفته شده در حقیقت چکیده ای از علم تغذیه است و در صورت رعایت این موارد می توان به رشد مناسب کودک امیدوار بود. با مراجعه به بهترین دکتر اطفال تهران می توانید نکات تغذیه ای متناسب با روند رشد کودک خود را دریافت کنید.