بلوغ زودرس در چه سنی اتفاق می افتد و چه علائمی دارد؟

بلوغ، مرز تکامل عبور از دوران کودکی به دوران رشد عقلی می باشد. به دلیل اینکه بعد از بلوغ، دختران و پسران به شناخت جدی از غرایز و مسائل جنسی دست پیدا می کنند، این مرحله از زندگی برای نوجوانی که این مسائل را تجربه می کند بسیار حساس و مهم است، که خانواده ها باید با توجه خود به نوجوانان کمک کنند تا از این مرحله عبور کنند. بلوغ زودرس، به ظاهر شدن زودهنگام علائم بلوغ جسمی و هورمونی گفته می شود. این اختلال علل مختلفی دارد و مانند هر پدیده غیرطبیعی دیگر، پیامدهایی را در پی خواهد داشت. در این مقاله قصد داریم در مورد علل و درمان و علائم بلوع زودرس در دختران و پسران اطلاعات مفیدی در اختیار شما قزار دهیم. چنانچه قصد دارید در این زمینه بیشتر بدانید، در ادامه مقاله با ما همراه باشید…

 

 

درباره دوران بلوغ

بلوغ، بخشی از پروسه رشد و تکامل است که در طی آن بدن کودک از نظر جنسی تکامل پیدا کرده و وارد دوران نوجوانی می شود و به مرحله آخر رشد و تکامل می رسد. این پروسه شامل رشد فیزیکی، تکامل فرآیند هورمونی و جنسی و تغییرات احساسی، عقلی  و اجتماعی به سمت الگوهای بزرگسالی است. این مرحله از زندگی، یکی از پیچیده ترین و پر استرس ترین مراحل تکامل هر انسان است. نیاز است والدین و افرادی که با کودکان سروکار دارند، این مرحله از زندگی کودک و نوجوان را بشناسند و آمادگی برخورد با شرایط جسمی و روانی نوجوان را داشته باشند تا با کمترین آسیب و در طی یک شرایط ایده آل و استاندارد، کودک از مرحله کودکی به مرحله جوانی وارد شود. در دوران بلوغ، با اینکه نوجوانان تجربه کافی ندارند اما به تدریج رشد ذهنی و منطقی آن ها بالا می رود و می توانند استعداد ها و توانایی های خود را بشناسند. اعتماد و ارزش های اخلاقی در آن ها رشد پیدا می کند، تا جایی که می توانند با اطرافیان و جامعه سازگار باشند.

در این دوران، نوجوانان تمایل بیشتری برای برقراری روابط اجتماعی با دیگران و به ویژه همسالان خودشان را دارند و به تدریج از خانواده جدا و مستقل می شوند. عالی ترین مرحله رشد فکری انسان، رسیدن به مرحله تفکر انتزاعی است که نوجوانان در سن بلوغ به این ویژگی دست پیدا می کنند. به گونه ای که قدرت تجزیه و تحلیل مسائل، تفکر منطقی و نتیجه گیری صحیح را پیدا می کنند. در این سن، به دنبال شناخت هویت خودشان هستند و شروع به برنامه ریزی برای آینده و جهت گیری نیاز ها و تمایلات خودشان می کنند.

بلوغ زودرس چیست؟

پزشکان، بلوغ زودرس را زمانی تشخیص می دهند که به دلایل نامعلوم این روند طبیعی زودتر آغاز شد و با رشد استخوان و جهش رشدی همراه باشد. دخترانی که قبل از سن 8 سالگی و پسرانی که قبل از 9 سالگی علائم بلوغ را تجربه می کنند، بلوغ زودرس نامیده می شود.

 

بلوغ زودرس در دختران

محوری به نام هیپوتالاموس، هیپوفیز و غدد جنسی داریم که از مغز شروع می شود و به غدد جنسی می رسد. محور اصلی فعالیت بلوغ، همین محور می باشد و تا سن 8-9 سالگی خاموش است. از این سن به تدریج این محور شروع به فعالیت می کند و فرآیند بلوغ شروع می شود. کل پروسه بلوغ بین 4 تا 5 سال و گاهی 6 سال طول می کشد. در دختران، اولین نشانه بلوغ، رشد جوانه پستان است. 6 تا 9 ماه بعد مرحله رشد موهای ناحیه تناسلی و زیربغل و بعد از آن رشد سریع قدی و در نهایت شروع دوران قاعدگی می باشد. این پروسه از حدود 8-9 سالگی در اکثر دختران شروع می شود و حدود 13-14 سالگی تقریبا به پایان خود نزدیک می شود. البته عدد ثابتی در مورد همه کودکان وجود ندارد و این اعداد تقریبی هستند. اما نکته مهم این است که شروع این علائم در دختران زیر سن 8 سالگی، بلوغ زودرس نام دارد که نیاز به بررسی و اقدامات درمانی دارد.

بلوغ زودرس در پسران

درکودکان، دو تا سن مهم وجود دارد: یکی سن زیستی یعنی از بدو تولد تا سن اکنون کودک و دیگری سن استخوانی کودک است که انتظار ما از تکامل استخوانی در سن های مختلف باعث ایجاد جدولی شده که با عکس گرفتن از مچ دست کودکان، سن تقریبی استخوانی آن ها محاسبه می شود. در بیشتر مواقع سن زیستی با سن استخوانی تقریبا منطبق است. اما در برخی موارد ولی به دلیل اختلالات تغذیه و رشد، سن استخوانی عقب تر از سن تقویمی یا زیستی است. که در مورد بلوغ، عقیده بر این است که سن شروع بلوغ به سن استخوانی وابسته است تا سن زیستی. در پسران، از حدود 9 سالگی علائم بلوغ با رشد بیضه ها شروع می شود، بعد از آن رشد آلت تناسلی و به دنبال آن رشد موهای ناحیه تناسلی و زیربغل و در نهایت جهش رشد قدی که در سنین 13-14 سالگی اتفاق می افتد. در پسران رشد قدی دو سال دیرتر اتفاق می افتد ولی سرعت بیشتری دارد و ممکن است تا 18 سالگی ادامه داشته باشد.

در پسران شروع علائم بلوغ زیر 9 سال، بلوغ زودرس نام دارد. بلوغ زودرس، در یک کودک بین پنج هزار کودک اتفاق می افتد و برخلاف تصور رایج والدین، یک فرآیند نسبتا نادری است. به طور کلی بلوغ زودرس واقعی در بین دختران، ده برابر بیشتر از پسران دیده می شود.

انواع بلوغ زودرس

 

• بلوغ زودرس مرکزی
• بلوغ زودرس محیطی

صحبت های دکتر جاوید ظفری، بهترین متخصص اطفال در تهران را در مورد انواع بلوغ زودرس بشنوید:

 

 

علائم بلوغ زودرس

علائم بلوغ طبیعی و بلوغ زودرس تقریبا مشابه می باشند، فقط زمان وقوع بلوغ است که تعیین کننده طبیعی یا زودرس بودن بلوغ می باشد. این علائم عبارتند از :

 

علائم بلوغ زودرس در دختران

 

• رشد سینه که اغلب اولین نشانه بلوغ می باشد.
• عادت ماهیانه که معمولا دو یا سه سال بعد از شروع علائم اولیه دیده می شود.
• رشد موهای ناحیه تناسلی و زیربغل

علائم بلوغ زودرس در پسران

• رشد بیضه ها، آلت تناسلی و کیسه بیضه
• بم شدن صدا که معمولا آخرین نشانه بلوغ در پسران است.
• رشد موهای ناحیه تناسلی و زیر بغل

 

عوامل موثر در بلوغ زودرس

• مشکلات پزشکی مانند تومورها و انباشتگی غیر طبیعی سلول های گوشتی (خوش خیم)، التهاب مغز و آسیب مغزی
• جنسیت: دختران 10 برابر بیشتر از پسران دچار بلوغ زودرس می شوند.
• چاقی
• نژاد
• ژنتیک

درمان بلوغ زودرس

 

درمان بلوغ زودرس با توجه به علت آن انجام می شود. در برخی از موارد، هیچ دلیل قابل شناسایی برای بلوغ زودرس وجود ندارد. کودک ممکن است بسته به سن، سرعت و پیشرفت بلوغ، درمان را دریافت کند. ممکن است پزشک به مدت چند ماه کودک را زیر نظر داشته باشد تا ببیند رشد او چگونه است. بیشتر کودکان می توانند به طور موثر با دارو درمان شوند. این درمان، معمولا شامل تزریق های ماهانه یک دارو، مانند لوپرولیید استات (لوپرون دپوت) یا تریپتورلین (ترلستار، تریپتودور کیت) می باشد که توسعه بیشتر را به تاخیر می اندازد. بعضی از فرمول های جدیدتر را می توان در فواصل طولانی ارائه کرد. کودک تا زمانی که به سن بلوغ برسد، این دارو را دریافت می کند. به طور میانگین، 16 ماه پس از اینکه او دارو دریافت می کند، فرآیند بلوغ مجدد شروع می شود. یک راه دیگر برای درمان بلوغ زودرس، استفاده از ایمپلنت هیستلین است که از طریق یک برش در قسمت داخلی بازوی بالایی با انجام عمل جراحی انجام می شود. بعد از یک سال ایمپلنت از بین می رود و در صورت لزوم، جای خود را با یک ایمپلنت دیگر عوض می کند. چنانچه شرایط پزشکی دیگر منجر به بلوغ زودرس فرزند شما شود، برای درمان آن لازم است تا پیشرفت بلوغ متوقف شوند. مثلا اگر یک کودک تومور مغزی داشته باشد و این امر سبب بلوغ زودرس در او شود، بلوغ زودرس زمانی متوقف می شود که تومور با عمل جراحی متوقف شود.